Milli Kütüphane

Milli Kütüphane

Cumhuriyet'in ilk yıllarında inşa edilen yapıların en güzel örneklerinden olan Milli Kütüphane, bulunduğu caddeye de adını vermiştir.

İzmir'de yer alan vakıf kütüphanelerinin çağdaş ihtiyaçları karşılayamaması nedeniyle 1900'lerin başlarında çağdaş bir kütüphane kurma fikri oluştuğu bilinmektedir. Kütüphaneyi kurabilmek amacıyla Kadızade İbrahim Refik'in başını çektiği az sayıdaki aydın tarafından, 'Milli Kütüphane ve Teşvik-i Maarif Encümeni' oluşturulmuştur. Daha önce benzer bir girişimde bulunan, ancak başarılı olamayan Giritli Ali Refet Efendi'nin satın alınan kitapları, bağışlanan kitaplar ve maddi yardımlarla Beyler Sokağı'ndaki Salepçioğlu Konağı'nın Selamlık bölümünde 6 Temmuz 1912 tarihinde Milli Kütüphane kapılarını açmıştır.

Kütüphaneyi yaşatmak ve daha büyük bir bina inşa ettirebilmek üzere konağın bahçesine tiyatro oyunlarının da sahnelenebileceği bir sinema binası yaptırılmıştır. Vali Rahmi Arslan'ın kaldırılan Yahudi Mezarlığı alanında tahsis ettiği arsa üzerinde, kütüphane ve sinema binalarının temelleri 1915 yılında atılsa da çalışmalara ancak İzmir'in kurtuluşundan sonra başlanabilmiştir. İzmir Milli Kütüphane Cemiyeti 1925 yılında kurulmuştur. Gelir sağlamak amacıyla öncelik Milli Sinema'ya verilerek, 7 yıl sonrasında Milli Kütüphane binası 31 Ekim 1933 tarihinde, Cumhuriyet Bayramı'nın onuncu yılında büyük bir törenle açılmıştır.

Kütüphanede 12. yüzyıl ile 19. yüzyıl arasındaki dönemlere ait yaklaşık 4000 adet elyazması eser koleksiyonu bulunmaktadır. 1934 yılından beri Türkiye'de çıkan bütün kitap, gazete, dergi ve diğer yayınların kütüphaneye gönderilmesinin de etkisiyle zengin bir arşiv oluşturulmuş.

Mütareke ve İşgal döneminde ismindeki 'Milli' sıfatı çıkarılarak yerine 'İslam' getirilmiş ve İzmir'in kurtuluşuna kadar İslam Kütüphanesi olarak anılmış.

I. Ulusal Mimarlık Akımı'nın kentteki en önemli örneklerinden olan kütüphane binasının mimarı Tahsin Sermet Bey'dir. Yapının köşelerdeki ikiz Osmanlı taç kapılarında, iki renk taştan yapılan at nalı, kemer; ikili ve üçlü gruplar oluşturan pencerede sivri kemerler kullanılmıştır. Pencerelerinin alınlıklarında ve köşeliklerinde bitkisel unsurlu çini süslemeler ve panolar bulunmaktadır. Kütüphanede bulunan gürgen ağacından kitap dolapları Giritli İbrahim Bey tarafından II. Meşrutiyet döneminde yaptırılmıştır. İki katlı yapının 90 kişilik iki okuma salonu bulunmaktadır.