Şalom Sinagogu

Şalom Sinagogu

Haziran 1841'deki büyük bir yangın, Yahudi Mahallesi ile birlikte pek çok sinagogu yakıp kül etmiş. Ancak, yangın şu anda bulunduğunuz Şalom Sinagogu'nun kapısı önünde mucizevi bir şekilde durmuş. Sinagogun girişinde yer alan mermer yazıtta işte bu mucize aktarılmış Tulumbalı Havra adıyla da bilinen sinagog, 1930'larda Aydın'dan gelen Yahudilere tahsis edilmesiyle Aydınlılar Havrası olarak da anılmış.

Tarihçe

Şalom Sinagogu'nun 1620'li yıllardan itibaren Büyük Hahamlığını yapan Jozef Eskapa, 1648 yılında İzmir Yahudi cemaatinin dini lideri konumuna gelmiş. Jozef Eskapa ayrıca genç Sabetay Sevi'ye eğitim vermişse de Sevi'nin kendisini Mesih ilan etmesinin ardından İzmir'den kovulmasına ön ayak olmuş.

İzmir'in en otantik sinagogu denebilecek Şalom Sinagogu'nun içi, kalem işleri ile bezenmiş tavanları, duvar diplerinde sedirleri ve çiçekli yastıkları ile tipik bir Türk evini anımsatır. Sinagogun Teva'sı, Yahudileri 15. yüzyılda İspanya'dan getiren Osmanlı kalyonlarından esinlenerek yapılmış. Merkezi tarzda yapılmış olmasına rağmen, 1939 yılında Teva merkezden alınıp Ehal'in karşı duvarına yerleştirilmiş. Klasik üçlü Ehal kompozisyonu bu sinagogda da mevcut.

Sefarad Yahudileri, 16. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nun bir parçası olan Filistin'e yerleşmiş. Safed şehrini bir dini merkez ve Kabala'nın kutsal şehri olarak kabul etmiş, burada Mavi Havralar adıyla anılan havralar kurmuşlar. Şalom Sinagogu'nun mavi renkleri Safed havraları ile bağlantısıyla anlam kazanır.

19. yüzyılda ekonomik nedenlerle sinagogun büyük bahçesinin iki yanına 11 dükkân yapılarak bahçe küçültülmüş. Ön bahçesinin bir kısmı 20. yüzyılın başında Aşkenaz Yahudilerine özel olarak tahsis edilmiş, onlar gidince de dükkâna dönüştürülmüş. Bahçesinde, ortasında dünyada tek olduğu söylenen bir büyük taç bulunan çardağı da görebilirsiniz.

2005 yılında onarılan Şalom Sinagogu, bayramlarda ve hafta içi her gün akşam duasında ibadete açık bulunuyor.