İzmir’in Lezziz Otları

İzmir, doğal ve tarihi zenginlikleri kadar yemekleriyle de meşhur. İzmir ve Ege mutfağının önemli bir parçasını başka hiçbir yerde bulamayacağınız otlar ve bu otlardan yapılan birbirinden lezzetli yemekler oluşturuyor.

Çoğu ülkede otlar pek bilinmez. Türkiye’de bilinse de Ege bölgesindeki çeşitlilik ve zenginlik başka bölgelerde pek yoktur. Ot çeşitliliği o kadar fazladır ki, hepsinin ismini saymak bile zordur. Sarmaşık, ebegümeci, ısırgan, cibez, turpotu, ısırgan, hindibağ, şevketi bostan, radika, deniz börülcesi, hardal otu, eşek dikeni, kenger, kuzu kulağı, yaban enginarı, arapsaçı İzmir ve Ege kıyılarının en çok tüketilen otlarından sadece bir kısmı…

Ege ikliminin ve toprağının kattığı lezzetle yetişen otlar, vitamin ve mineral deposudur. Bu otlar, tıpkı bölgede 2500 yıldır üretilen ve kullanılan zeytinyağı gibi çok eskiden beri yetişiyor, tüketiliyor ve İzmir mutfağına hiçbir yerde tadamayacağınız bambaşka lezzetler katıyorlar.

Sağlıklı, doğal ve doğru beslenmenin öne çıktığı Ege mutfağında otlar önemli bir yere sahip. Lezzetlerinin yanında bin bir derde deva olmalarıyla da ünlüdürler, sağlığa faydaları anlatmakla bitmez. Radika, hardal otu gibi antioksidan değeri taşıyan otlar sağlık açısından oldukça faydalıyken, bunun yanında eşek helvası, yabani kuşkonmaz gibi vücutta ürik asit toplanmasını engelleyen otlardan. Kapari iştah açıcı ve kuvvet verici özelliğe sahipken, ebe gümecinin kanı temizlediği biliniyor.

Otlar pişirilirken çok fazla haşlanmaz, hatta buharda pişirilmesi tercih ediliyor, bu nedenle de yeşil rengini koruyor. Sıcak yemek olarak tüketildikleri gibi hemen hepsinin salatası da, mezesi de yapılıyor. İster pişirilerek ister çiğ tüketilsin, olmazsa olmazı zeytinyağıdır diyebiliriz. Ot yemeklerinde, baharat ve katkı maddesi genellikle tercih edilmez,  saf ve doğal halleriyle pişirilir. Kabak çiçeği dolması, acı ot kavurması, ısırgan salatası, enginar, domatesli börülce, sütlü ebegümeci, silkme, kuzu etli şevket-i bostan, zeytinyağlı turp otu Ege’nin öncelikli lezzetleri arasında yerini almakta.

Bu otlardan bazılarına yakından bakalım.

Acı Soğan

Aslında yaban sümbülünün soğanı olan acı soğan, İzmir Alaçatı civarında yetişir ve epey acı olduğu için iki kere haşlanır, üzerine zeytinyağı ve limon dökülerek yenir.

Arapsaçı

Yapraklarında bulunan, uçucu bir yağ olan rezene sayesinde anasona benzer etkili ve güçlü bir kokuya sahip olan arapsaçı hem yemeği yapılır hem de salatalarda kullanılır. Gaz söktürücü özelliği vardır.

Cibez

Bazı bölgelerde adı cücük olarak da bilinen cibez, bir yabani lahana çeşididir. Yumuşak ve lezzetli bir bitki olan cibez, haşlandıktan sonra zeytinyağı ve limonla tatlandırılır.

Deniz Börülcesi

Deniz kıyılarında suyun gel git yaptığı yerlerde sular çekildikten sonra yetişen deniz börülcesi, tuzlu, ekşi tadıyla çok lezzetlidir. Sarımsak ve sirkeyle zenginleştirilen salatasının tadına doyum olmaz. Hazırlanışı biraz zahmetlidir. Kendisi çok tuzlu olduğundan pişirilirken tuz eklenmemesi gerekir. İyotlu topraklarda yetiştiğinden iyot eksikliği çekenlere önerilir.

Ebegümeci

Zeytinyağlı yemeği yapılan ebegümeci, Ege bölgesinin ve Anadolu’nun pek çok yöresinde yetişir. Sadece sofrada da değil, doğal tıpta da kullanılan ebegümecinin birçok faydası olduğu biliniyor.

Gelincik Otu

Bir kır çiçeği olan gelincik otunun kokusu çirkindir ve tadı da normalde acıdır. Ama daha çiçeklenmeden filiz halindeki yeşil yapraklı kısımları otlarla birlikte kavrulduğunda farklı bir lezzet elde edilir. Sadece sofrada da değil, doğal tıpta da kullanılan gelincik otunun birçok faydası olduğu biliniyor.

Hindiba (Radika)

Papatya familyasından olan hindibanın hafif acımsı bir tadı vardır, ama rahatsız edici değildir.  Yapraklarından salata olarak yararlanıldığı gibi sıcak yemek de yapılır. Yabani hindibanın yaprakları ilkbaharda toplanarak şifalı ot olarak da tüketilir. Radika adıyla da bilinen hindiba, kalsiyum ve mineral deposudur.

Isırgan Otu

Isırgan otu, İzmir mutfağının vazgeçilmezlerindendir ve faydaları saymakla bitmez. Isırgan otunun çorbası meşhurdur ve kendine has lezzetiyle dikkat çeker. Isırgan otunun yemeği de yapılır, bitki çayı olarak da tüketilir. Aynı zamana bir kozmetik ürünü olarak kullanılan ısırgan otundan yağ, sabun, şampuan üretilir.

Kazayağı Otu

İsmini yapraklarının kazayağına benzemesinden alan kazayağı otu, Ege ve Akdeniz bölgesinde yetişen hoş kokulu bir bitkidir. Kazayağı otunun köftesi, salatası, hatta turşusu bile yapılır. Kavurarak da tüketilir.

Sarmaşık

Biraz acı tadı ile farklı bir lezzete sahiptir. Genellikle acısı gitsin diye az haşlanıp sonra kavrularak ve üzerine yumurta kırılarak tüketilir. Kolesterol ve üreyi düşürür, vücuttan ödemin atılmasına yardımcı olur.

Şevketibostan

Süt dikeni olarak da bilinen şevketibostan kış aylarında yetişen bir bitkidir. Ocak ayından itibaren mart ayı sonuna kadar doğada bulunur. Kuzu etiyle yapılan yemeği çok meşhurdur. Haşlayarak salatası da yapılır. Çok şifası bir ot olduğu söylenir.

Tarhana Otu

Maydanoz familyasından olan tarhana otu; çördük, çorduk, çöğür gibi birçok adla anılır. Tarhana otu, 20-50 santimetre boylarında çalı görünümlü ya da dikensiz yumuşak tüylü, sarı çiçekli ve güçlü kokulu bitkidir. Yaprakları kurutularak da kullanılır. Yaprakları ve çiçekli dalları turşulara, adından da anlaşılabileceği gibi tarhanaya lezzet ve koku vermesi için eklenir.

Turp Otu

Kavrulup üzerine yumurta kırıldığında lezzetine doyum olmaz. Bu yüzden sabah kahvaltılarında da tüketilir. Haşlanıp salatası da yapılan Turp otunun birçok faydası olduğu biliniyor.