Basmane Demiryolu Yerleşkesi

Basmane Demiryolu Yerleşkesi

Basmane demiryolu yerleşkesi, Konak ilçesi, Etiler Mahallesi'nde, Basmane semtindeki Anafartalar Caddesi'nde konumlanıyor. Mimar Eiffel tarafından klasik tarzda tasarlanan Basmane Gar binası, 'Regie Generale' adlı Fransız şirket tarafından 1876 yılında inşa edildi. Gar aynı tarihlerde Fransa'da inşa edilen Lyon Gar binasının benzeridir. Batı'nın mimari özelliklerini taşıyan bina, Alsancak Gar yapısından farklı, kendine özgü karakteristik özellikler taşıyor. Kesme taşlı ve dikdörtgen planlı yapı üç bölümlü, ana girişin yer aldığı orta bölümün yükseltildiği bir kurguda simetrik inşa edilmiş. Bekleme salonu, idari, hizmet birimleri, peronlar ve atölyeler gibi elemanlardan oluşuyor. Yıllar geçtikçe yıpranmaya başlasa da çeşitli onarımlar geçirerek günümüzde canlılığını koruyan yapı hem çeşitli sergilere ev sahipliği yapıyor hem de metro istasyonu olarak kullanılmaya devam ediyor.

Tarihçe

1856 yılında yapımına başlanan 130 kilometrelik İzmir- Aydın demiryolunun inşası sonrasında 1863'te verilen imtiyaz ile birlikte, İngiliz şirket SCR tarafından demiryolunun 93 kilometrelik ikinci ayağını oluşturan İzmir-Kasaba (Turgutlu) hattı inşasına başlandı. Basmane'de oluşturulacak büyük bir gar binası, atölyeler ve depoların inşası için, şirkete yaklaşık yirmi bin metrekarelik arazi, hükümet tarafından tahsis edildi. Oluşturulan hattın en önemli istasyonu ise, hattın çıkış yeri olması nedeniyle şüphesiz Basmane Garı oldu. Günümüzde Oteller Sokağı olarak da bilinen Çorakkapı'ya uzanan, 1860'lı yıllarda kentin en önemli anayolu olarak bilinen yerde konumlanan gar, aynı zamanda kervanların da kente giriş yeri. Hem ticaret merkezi, hem de liman bağlantısı nedeniyle önemli olan bu yol, ilk olarak Ermeni ve Türk, daha sonra ise Yahudi mahallelerinden geçmekteydi. 1936 yılında açılan İzmir Enternasyonal Fuarı ve Kültürpark'ın etkisiyle, Gar'ın önemi Erken Cumhuriyet döneminde de devam etti.